Falcowanie papieru a bigowanie: poznaj różnice
W świecie poligrafii istnieje wiele specjalistycznych terminów, które dla laika brzmią podobnie, a w rzeczywistości oznaczają zupełnie inne procesy. Dwa z nich – falcowanie i bigowanie – są często mylone. Choć są ze sobą ściśle powiązane i niemal zawsze występują po sobie w kolejności produkcyjnej, ich funkcje są fundamentalnie różne. Zrozumienie tej różnicy jest kluczowe dla każdego, kto zamawia profesjonalne materiały drukowane, zwłaszcza te o większej gramaturze.
Czym jest falcowanie?
Falcowanie (zwane również złamywaniem lub składaniem) to nic innego jak fizyczne zgięcie arkusza papieru wzdłuż określonej, prostej linii, zwanej falcem. Głównym celem falcowania jest zmniejszenie formatu druku i nadanie mu docelowego kształtu (np. z płaskiej kartki powstaje ulotka składana, broszura czy okładka książki).
Kluczowe cechy falcowania:
- cel – nadanie ostatecznego formatu i struktury produktu
- proces – zginanie papieru pod kątem 180 stopni
- narzędzia – falcerki (maszyny falcujące, złamywarki) lub ręczne narzędzia introligatorskie
- zastosowanie – ulotki, broszury, katalogi, książki, mapy – praktycznie każdy materiał, który wymaga złożenia
- kiedy wystarcza – zwykle przy niskich gramaturach papieru (np. do 135 g/m²), gdzie papier jest na tyle elastyczny, że pozwala na czyste zgięcie bez pękania włókien.
Rodzaje falcowania
W poligrafii stosuje się szereg technik falcowania, które mają na celu uzyskanie optymalnej formy produktu. Można je podzielić na kilka głównych typów:
- falcowanie równoległe – wszystkie złamy są równoległe względem siebie. Obejmuje najpopularniejsze warianty ulotek:
- falcowanie w "C" (obejmujące, w roladkę) – skrzydełka składane są do środka, jedno zachodzi na drugie, tworząc profil zbliżony do litery "C". Wymaga, by skrzydełko wewnętrzne było nieco węższe
- falcowanie w "Z" (harmonijkowe) – kolejne złamy wykonuje się naprzemiennie w przeciwnych kierunkach, tworząc zygzak lub harmonijkę. Skrzydełka mają zazwyczaj jednakową szerokość
- falcowanie obwolutowe (w ołtarzyk) – boczne panele, węższe od środkowej części, składane są do środka i stykają się na środku arkusza.
- falcowanie proste – jedno zgięcie na pół, dzielące arkusz na dwie równe części
- falcowanie krzyżowe (kaskadowe) – polega na zginaniu arkusza w taki sposób, by każdy kolejny złam był prostopadły (pod kątem 90 stopni) do poprzedniego. Stosowane głównie w dużych arkuszach, np. w mapach lub składkach wielostronicowych.
Co to jest bigowanie?
W przeciwieństwie do falcowania, bigowanie to proces przygotowawczy i nie jest równoznaczne ze składaniem. Polega ono na mechanicznym wgnieceniu lub wytłoczeniu rowka (tzw. bigu) w papierze, kartonie lub tekturze w miejscu, w którym docelowo ma nastąpić zgięcie. Termin ten pochodzi z języka niemieckiego i oznacza dosłownie "ułatwianie zginania".
Bigowanie to kontrolowane osłabienie struktury materiału wzdłuż linii zgięcia. Tworzy ono rodzaj "zawiasu", który umożliwia późniejsze czyste, precyzyjne i, co najważniejsze, bezpieczne zgięcie.
Kluczowe cechy bigowania:
- cel – przygotowanie materiału do zgięcia, zapobieganie pękaniu włókien papieru i farby
- proces – wytłoczenie równoległego rowka (wklęsłego lub wypukłego) na materiale
- narzędzia – bigówki (maszyny bigujące), wykrojniki, plotery tnące ze specjalnym narzędziem bigującym
- zastosowanie – kartony, teczki firmowe, zaproszenia, opakowania, okładki katalogów i wszystkie materiały o wysokiej gramaturze
- kiedy jest niezbędne – zazwyczaj przy materiałach o gramaturze powyżej 170 g/m² (zwłaszcza w przypadku papierów powlekanych lub lakierowanych), a także zawsze, gdy falcowanie odbywa się w poprzek włókien papieru.
Dlaczego bigowanie jest konieczne przed falcowaniem?
Głównym powodem, dla którego bigowanie musi poprzedzać falcowanie w przypadku grubszego papieru, jest struktura włókien papierniczych i zadruk:
- ochrona przed pękaniem – grubszy papier jest sztywniejszy. Podczas zginania bez przygotowania, włókna w zewnętrznej warstwie arkusza są nadmiernie rozciągane, co prowadzi do ich pęknięcia, objawiającego się nieestetyczną, białą linią na zagięciu. Bigowanie zmienia geometrię materiału, umożliwiając kontrolowany ruch włókien i uniknięcie tego defektu
- ochrona zadruku i uszlachetnień – farba, a zwłaszcza powłoki takie jak lakier UV czy folia, są mało elastyczne. Zginanie bez bigowania powoduje pękanie tej powierzchni, co znacząco obniża estetykę i trwałość produktu
- precyzja – bigowanie sprawi, że zgięcie jest ostre i dokładne (zwłaszcza w przypadku pudełek czy teczek), co jest niemożliwe do osiągnięcia przy zwykłym składaniu grubego materiału
Proces ten jest więc gwarantem profesjonalnego wyglądu i trwałości materiału, minimalizując ryzyko uszkodzenia przy jego pierwszym lub wielokrotnym otwarciu.
Krótko mówiąc: w drukarni, na cieńszym papierze najpierw ma miejsce drukowanie, a następnie falcowanie. Na grubszym papierze w pierwszej kolejności zachodzi druk, potem bigowanie, w dalszej kolejności (często w oddzielnej operacji) falcowanie (składanie) w miejscu bigu.
Dla Twojego projektu oznacza to, że jeśli zamawiasz standardową, cienką ulotkę reklamową, prawdopodobnie wystarczy samo falcowanie. Jeśli jednak pracujesz nad eleganckim zaproszeniem na sztywnym papierze, teczką firmową, lub okładką katalogu, bigowanie jest niezbędnym i obowiązkowym elementem, który gwarantuje jakość wykonania.
Jeśli interesuje Cię usługa falcowania materiałów reklamowych, zapoznaj się z materiałami na naszej stronie: https://customeritum.pl/o-nas/meritum-wiedzy/falcowanie